İsrail ve Filistin arasında yıllardır süren anlaşmazlığa müzikal komedi yönünden bakarak çektiği kısa filmle bu yıl Oscar alan Ari Sandel, Limak Ankara Uluslararası Film Festivali için Ankara’daydı.
West Bank Story’de (Batı Şeria Hikâyesi) iki taraf arasındaki hassas konuyu 20 dakikada derinlemesine irdeleyen Sandel, filmin ’tarafsız’ olması için 100’den fazla belgesel izleyip onlarca kitap karıştırmış. Bütün bu çabaları boşa gitmeyen Sandel, filme gelen eleştirilerin yüzde 95’inin olumlu olduğunu söylüyor. Oscar alan filmine ’Amatör bir film’ diyen Sandel’in hayalinde uzun metrajlı bir film çekmek var. Yönetmen olmasa politikacı olabileceğini anlatan Sandel, bir politikacı gibi de konuşuyor: "İsrail’in ördüğü güvenlik duvarı ancak barış çabalarını caydırır. Çözüm için o duvarın yıkılması gerekiyor. İsrail-Filistin anlaşmazlığının çözülmesi Keşmir, Çeçenistan ve İrlanda’daki olaylara örnek olacaktır." Ankara’ya ilk kez gelen Sandel, "Türk ve Kürt halkları hakkında müzikal komedi yapmak isterim." diyor. Sandel ile Oscar’lı filminin Ankara’da gösteriminden hemen sonra görüştük.
West Bank Story ana fikrini nereden alıyor?
İsrail-Filistin çatışmasının son bulması için bir umut kaynağı aradım. Barış düşüncesini teşvik etmek ve her iki tarafın da aslında birbirine çok yakın olduğunu göstermek istedim. Batı Şeria, İsrail, Mısır ve Fas’a gittim. Mısırlı, İsrailli ve Filistinli yakın arkadaşlarım var. Film yapmadan önce 100 kadar belgesel izledim, onlarca kitap okudum.
Film nerede çekildi?
Alley’in batısında Santa Clarita adlı küçük bir kasabada çekildi. Aylarca uygun yeri aradım. Batı Şeria’da çekmek isterdim; ancak bütçe yok, orada oynayacak kişi yok.
Filminizde İsrail’in ördüğü güvenlik duvarı ile ilgili bölüm etkileyici. Bu duvarın bölgeye barış getireceğine inanıyor musunuz?
Kesinlikle inanmıyorum. Çözüm için o duvarın yıkılması gerekiyor.
İki taraf için teklifleriniz var mı?
Orada yaşamadığım için sorunun nasıl çözüleceğini söyleyemem; ama çözülmek zorunda. İsrail-Filistin anlaşmazlığının çözülmesi Keşmir, Çeçenistan ve İrlanda’daki olaylara örnek olacaktır. Barış isteyen İsrail ve Filistinliler var. Ancak bu, zaman alır. ABD’de zenciler 19. yüzyılda özgür oldu; ancak bu gerçek anlamda 100 yıl aldı.
Kısa filmde bir şeyler anlatmak kolay mı?
Zamanınız çok az ve çok etkili olmak zorundasınız. Fazla paraya ihtiyacınız olmadığı içinse kolay.
Anneniz ABD’li, babanız ise Yahudi. Aileniz bu filmi çekerken sizi nasıl etkiledi?
Film çekerken babamın hiçbir şeyden haberi yoktu, okulu bitirmemi istiyordu. Ama şimdi bizim eve gelen misafirlerin benim filmimi izlemesi şart. Babam asansörde kalsak, hemen film çekelim diyor.
Oscar kazanacağınızı düşünüyor muydunuz?
Filmi master tezi olarak hazırladım. Sanders’e gittim. En son 2005’te Dubai’de gösterildi. 2005’in sonunda Akademi’ye öylesine gönderdim. Çok tedirgin gittim ödül törenine. Bir rakibim önde oturuyordu, onun kazanacağını sandım. Öyle olmadı.
Niçin Oscar kazandı film?
Yahudilerin ve Filistinlilerin itiraf etmekten korktukları bir şey var. Aralarında çok benzerlikler var aslında. Ben onu göstermek istedim. İnsanlar savaşın biteceğine inanmak istiyor. Benim filmim de bu düşünceyi besliyor.
Filmin sonunda İsraillilerle Filistinlilerin Beverly Hills’te barış içinde yaşayacağı mesajı var? Niçin orası?
Orada her türlü etnik grup Mısırlı, İranlı, Arap, Yahudi barış içinde yaşıyor.
Filmde iki taraf için de eleştiriler var. Tepkiler nasıl oldu?
Film gösterildikten sonra günde ortalama bin 500 mail geldi. Gelen tepkilerin yüzde 95’i pozitif. Vahşi bilinen İsrail askerlerinin âşık olabileceğini gördü insanlar. Olumlu bir bakış açısı olduğu için beğenildi. Arapların beğenmediği şey, filmin sonunda İsrailli askerin Filistinli kızı öpmesi oldu. Ortodoks haham da dans edilmesinden hoşlanmadı. Herkesin kaygılarını giderecek film yapmak imkansız. "Niçin asker İsrailli, kız Filistinli?" eleştirisi de geldi. Özel bir sebebi yok, senaryoya göre bir askerin kullanılması gerekiyordu. Kesinlikle aşk olmalıydı Romeo ve Juliet gibi.
İki tarafa eşit davranmışsınız...
Filmin inanılırlığı açısından eşitlik önemli. Önemli olanın barış olduğunu göstermek için eşit olmak gerekliydi. Bir tarafa yaptığım eleştiriyi karşı taraf için de yaptım.
Paradise Now ile benzerliği var mı filminizin?
Paradise Now filmini izledim. İki film arasında benzerlikler var. Aktör ve yönetmeniyle konuştum. Zorlayıcı, düşündürücü bir film.
Türkiye hakkında kısa film çekmeyi düşünür müsünüz?
Eğer bir hikâye bulursam Türk ve Kürt halkları hakkında müzikal komedi yapmak isterim. Duyduğum kadarıyla iyi filmler çekiliyor Türkiye’de. Çekim merkezi haline geliyor; ancak benim fazla tecrübem yok.